Ik ben vrijwilliger, omdat ik graag mensen help. Dit doe ik door het geven van een veilige omgeving, er gewoon te zijn, communiceren en bevestiging geven. Ik ben nu 2 jaar met pensioen en sindsdien al bezig met vrijwilligerswerk.
Verschillende fases
Inmiddels alweer acht weken geleden startten de projecten rondom de vluchtelingen. Ik ben direct bij de start aangesloten als vrijwilliger. Het voelt alsof we met elkaar al heel veel hebben meegemaakt. In die acht weken is de behoefte van de vluchtelingen ook veranderd, eigenlijk zijn er verschillende fases. In de eerste dagen merk je dat men erg op zichzelf is, er is nog weinig uitwisseling. Men moet nog bekomen van de reis en wennen aan de nieuwe omgeving, plus de mensen zijn met hun gedachte heel ergens anders.
Veiligheid
Als vrijwilliger ben je er en heb je vooral één-op-één contact. Je bent aanwezig en hebt een open houding, dat is het allerbelangrijkste. Ik doe dit vaak op gevoel; bij de ene persoon merk je dat er ruimte is om het gesprek aan te gaan en bij de ander zie je dat ze hier eigenlijk nog helemaal geen behoefte aan hebben. Doordat je aanspreekbaar en aanwezig bent zorg je voor een stukje ‘veiligheid’ voor de vluchtelingen. Na een week merk je dat er meer interactie komt, ook als groep. Ik kan me voorstellen dat je onderling ook nog kunt denken van ‘wie ben jij eigenlijk?'. Hier ga je dus als vrijwilliger ook weer een andere rol in spelen.
Regelen, regelen, regelen
In het begin zaten we vaak met de kinderen in de speelkamer. De ouders waren heel erg dankbaar dat we voor een stukje de zorg voor hun kinderen hebben weggenomen. Zij zaten natuurlijk met hun hoofd heel ergens anders. Na een week of twee krijg je feedback van de vluchtelingen van “we vervelen ons”, op een goede opbouwende manier. Daar ga je dan als vrijwilliger mee aan de slag en ga je opzoek naar activiteiten. Bijvoorbeeld pasjes regelen voor de sportschool, inventariseren bij de kinderen wat voor sport ze in hun moederland deden, wat ze leuk vinden om te doen en wat ze graag willen doen. Op eigen initiatief hebben we contact gezocht met de atletiekvereniging waar er nu een paar terecht kunnen. We zijn naar Billy Bird gegaan om te kijken of we daar abonnementen konden krijgen en hebben we fietsen geregeld, zodat ze zelf zelfstandig kunnen bewegen. Op deze manier kunnen ze zelf invullingen geven aan de dag buiten de opvanglocatie.
Tijdens de volgende face komen de praktische vragen aan bod, zoals vragen over een simkaart, werk, leefgeld, taalles enz. Wat je ziet is dat de behoeftes van de vluchtelingen telkens veranderen.
Aanpak voor vrijwilligers
Afgelopen week is er weer een nieuwe groep gekomen. Zij beginnen weer bij dag één, voor andere vluchtelingen gaat het gewoon door. Dat heeft weer impact op de dynamiek van de groep. Voor de vluchtelingen onderling heeft het ook veel impact, omdat een nieuwe vluchteling bij jou in je slaapkamer of in de kamer ernaast komt te wonen, waardoor je elkaar elke dag ziet.
Als vrijwilliger kun je in deze situatie, wat betreft de behoefte en de veranderende behoefte van de vluchtelingen, het volgende doen:
- Dag 1: Er voor ze zijn.
- Dag 7: Zorgen dat er onderling een groep ontstaat
- Dag 14: Proactief zijn en helpen bij het regelen van activiteiten
- Dag 21: Dat je antwoord hebt op hele praktische vragen.
Bij dit laatste komen ook vragen over de bureaucratie van Nederland. Wat ik hiermee bedoel te zeggen, zijn de formele kanten van Nederland. De vluchtelingen lopen hier na een week of 3 tegenaan. Denk hierbij aan een paspoort, leefgeld, werk (mag ik hier wel blijven wonen als ik werk heb), etc. Voor hen zijn dit hele belangrijke zaken. Je moet antwoord kunnen geven op hele specifieke vragen die voor hen erg van belang zijn. Belangrijk dat je daar als vrijwilligers met zijn allen hetzelfde antwoord op kunt geven.
Vertrouwen
Merk je dat de gesprekken anders worden na loop van tijd met bijvoorbeeld vertrouwen? Vertrouwen moet je winnen, eigenlijk doordat je er voor ze bent, bouw je vertrouwen op. Ik denk dat het te maken heeft met het gedrag dat je hebt; Ben je authentiek? Ben je open, eerlijk en benaderbaar? Dan maakt het eigenlijk niet uit of je nu bezig bent in de keuken of aan het spelen met de kinderen. Het gaat er uiteindelijk om hoe je wordt gezien in hun ogen, of ze zich prettig bij je voelen. Dit krijg je ook terug vanuit hen. Ik ben een soort plaatsvervangende vader/moeder. Soms pakken kinderen je even vast, maar ook weer heel snel los. Dan beseffen ze ineens, “oh ja, jij bent mijn vader niet”. Het feit dat ze dat wel doen is ook een signaal, de kinderen voelen het vertrouwen.
Vluchtelingen onderling worden ook vertrouwder met elkaar. Ze weten van veel meer van elkaar dan dat wij als vrijwilliger weten. Er zitten zoveel verschillende mensen. In welke mate ben je als vrijwilliger in staat om aan al die verschillende behoefte en verwachtingen te voldoen? Sommige zijn makkelijker in het spelen met kinderen, dan het regelen van sportles. En de andere juist andersom. Ik realiseerde mezelf later dat we allemaal gebruik maken van dezelfde groep vrijwilligers en dus van alle markten thuis moeten zijn. Dit is best wel een uitdaging. Je praat veel met de vluchtelingen, van mooie gesprekken tot slappe praat. Je wilt begrijpen wat voor mensen het zijn en bouwt een band met ze op.
Sta open voor alles!
Om aan alle verwachtingen te voldoen en om continu te kunnen anticiperen op de situatie, is communicatie echt de
key. Iedereen begint bij nul, ook wij als vrijwilligers. Consistentie is erg belangrijk, ook om te voldoen aan de reden waarom ik als vrijwilliger ben begonnen en dat is: een veilige en goede omgeving voor de vluchtelingen.
Wat ik andere vrijwilligers wil meegeven: Sta open voor alles! Als je oprecht iets wilt doen, raad ik je aan meteen te beginnen, het verrijkt enorm, er ging een wereld voor me open. Je komt jezelf tegen en het is echt een leerschool. Je doet ervaringen op en je leert heel veel over instanties en organisaties. Het is fijn om als nieuwe vrijwilliger een goed gesprek te hebben met een vrijwilliger die al langer bezig is en al ervaring heeft. Dan heb je, voordat je begint, al wat informatie en ga je niet helemaal blanco aan de slag.